Als ruiter weet u als geen ander dat paarden gevoelige dieren zijn. Ze zijn nieuwsgierig, fanatiek, intelligent, maar bovenal erg sensitief en empathisch. Paarden zijn erg goed in staat om de stemming aan te voelen van andere dieren en mensen. Het is voor u dan ook geen verrassing dat paarden extra gevoelig zijn voor stressvolle situaties. De meest voorkomende triggers die stress opleveren zijn: nieuwe omgeving, nieuwe mensen en/of dieren, transport, dierenarts of africhten & trainen. Allemaal situaties waarin het dier extra zorg en aandacht nodig heeft. 

1. Het natuurlijke gedrag van paarden
2. Stress herkennen bij paarden
3. Tips die paarden helpen kalmeren

1. Het natuurlijke gedrag van paarden

Net als bij mensen, wordt bij paarden het gedrag bepaald door de oorsprong. Paarden zijn van oudsher:

• Kuddedieren | Paarden leven het liefst samen met soortgenoten om zich heen;
• Prooidieren | Roofdieren zien paarden als voedsel, zoals de wolf en de poema;
• Vluchtdieren | De voornaamste overlevingstechniek van paarden is vluchten. Wanneer dit niet mogelijk is zal het paard overgaan naar zijn tweede verdedigingstechniek. Hierbij gebruikt het paard zijn achterhoeven om zijn vijand ‘’weg te slaan’’;
• Planteneters | Paarden grazen de hele dag door kleine hoeveelheden grassen, kruiden, bladeren en soms takken;
• Gewoontedieren | Paarden hebben een sterk ontwikkelde biologisch klok. Ze houden van ritme en regelmaat;
• Beweeglijke dieren | Paarden houden van bewegen. Zo zijn ze gemakkelijk driekwart van de dag in beweging. Zoveel beweging is nodig om de spieren soepel te houden.

Door bovenstaande punten is het duidelijk waar de basisbehoeften van paarden liggen. Namelijk: eten, schoon drinkwater, beweging, soortgenoten en routine. Wanneer paarden stress ervaren is de kans groot dat dit in eerste instantie komt door een verstoring in een of meer van de bovenstaande punten. 

2. Stress herkennen bij uw paard 

Net als bij mensen, kennen we bij paarden twee vormen van stress: chronische stress en acute stress. Meestal valt het als ruiter direct op wanneer het paard apart en afwijkend gedrag laat zien, maar soms is het lastig om stress te signaleren. Paarden zijn namelijk echte binnenvetters. Signalen van stress zijn door verschillende symptomen zichtbaar bij een paard: 

• Fysiek | snelle ademhaling, stalondeugden, ronde ogen met zichtbaar oogwit, grote neusgaten, veel gapen, krabben aan benen, doffe vacht, overmatig zweten;
• Gedrag | Futloos, snel geïrriteerd, onrustig, afzonderen, bijten, likken, chagrijnig, schrikachtig;
• Kwalen | maagzweer, vermageren, verkrampte spieren, verminderde weerstand, diarree.

De oorzaken van gestrest gedrag bij paarden lopen erg uiteen, maar vrijwel altijd staan deze in verband met de basisbehoeften van de dieren. De meest voorkomende oorzaken voor stress zijn: een tekort aan ruwvoer, te weinig of juist teveel beweging, gebrek aan contact met soortgenoten, een verhuizing of een wedstrijd. 

3. Tips die uw paard helpen kalmeren 

Als ruiter zorgt u er natuurlijk zo goed mogelijk voor dat het paard zich prettig voelt. Mocht het paard apart gedrag vertonen, dan is het aan te raden om direct te achterhalen wat hiervan de oorzaak is en hoe u de situatie kunt verbeteren. 

Er zijn per situatie verschillende maatregelen die u kunt nemen om het paard een meer comfortabele (leef)omgeving te bieden. Een aantal vaak voorkomende tips die helpen om het dier te kalmeren zijn:

1. Paarden houden van regelmaat. Probeer zowel hun voeding-, als hun trainingsschema overal hetzelfde te houden. Ook wanneer u met uw paard(en) moet reizen.
2. Een van de grootste stress veroorzaker is: te weinig ruwvoer. Paarden, kunnen net als mensen, flink geïrriteerd raken wanneer zij te weinig te eten krijgen. Voor deze dieren wordt het zelfs als een directe bedreiging gezien. Te weinig voedsel in het lijf van paarden heeft veel gevolgen: de maag en de dunne darm worden te zuur en de dikke darm is te leeg om daar energie uit te halen. De kans op maagzweren en verdere interne afbraak wordt hierdoor vergroot. Het lijf van paarden gaat over in ‘’overlevingsstand’’ en dat levert zowel fysiek als mentale stress op.
3. Als u denkt dat uw paard apart gedrag vertoont door sociale factoren, kijk dan eens hoe het dier omgaat met andere soortgenoten in dezelfde wei of stal. Ziet u dat het paard zich ongemakkelijk en/of onrustig gedraagt? Wellicht is het dan een goed idee om het paard naar een andere stal te verplaatsen.
4. Paarden zijn erg sensitieve dieren. Het is daarom belangrijk dat de sfeer in de stal gemoedelijk en rustig is. Dit heeft een positief effect op de gemoedstoestand van het dier.
5. Een training, het moment voorafgaand aan een wedstrijd of tijdens een wedstrijd zijn stressvolle situaties voor een paard. Als ruiter kan je zelf het dier kalmeren door rustig te blijven ademen, op een aangename toon tegen het dier te praten en een aai over het hoofd te geven. Het preventief toedienen van een rustgevend supplement voorafgaand aan stressvolle activiteiten, helpt het paard om in balans te blijven tijdens periodes van stress.