Elke ruiter heeft ervan gehoord; de bakkabouters. Hoewel onzichtbaar, zorgen ze voor een angstig paard dat snel afgeleid is tijdens training en wedstrijd. Deze schrikrespons zet een interne reactie in gang waardoor het dier een vluchtreactie laat zien. Aanhoudende stress bij paarden is te herkennen aan: een hoge ademhaling en hartslag, moeilijk ontspannen, ontlastingsproblemen of flink zwiepen met de staart. Door oog te hebben voor deze signalen, signaleert u aanhoudende stress tijdig. Wij nemen u in dit artikel mee langs de redenen van deze stresssignalen en wat u kan doen om uw paard weer te laten ontspannen.

Acute stress
Chronische stress
Hoe ontstaat chronische stress?
Stressreacties onder controle
 

Acute stress

Er zijn meerdere oorzaken die kunnen leiden tot stress bij paarden. Een acute stressreactie is in eerste instantie niet gevaarlijk voor de gezondheid van uw sportpaard. Het is immers een natuurlijke reactie die het dier helpt om uit een voor hem ‘angstige’ situatie te vluchten. Acute stress is dan ook vaak een kortdurende situatie. Tijdens acute stress produceert het bijniermerg adrenaline en noradrenaline. Deze hormonen zorgen ervoor dat het lichaam zich snel kan aanpassen aan de situatie en verbeteren het reactievermogen van het paard. Voor een ruiter is dit te herkennen aan de ‘vlucht-of-vecht’ reactie. Deze reactie is vaak te zien tijdens:

• Wedstrijden;
• Trailerladen;
• Veterinaire behandelingen;
• Scheren;
• Afspenen van veulens;
• Een verandering in routine van stal/weide management. 

Zodra de situatie voorbij is kalmeert uw paard weer en zal hij zijn normale routine voortzetten. 

Chronische stress

Is een paard echter niet in staat om te wennen aan de nieuwe situatie of wordt hij steeds opnieuw geconfronteerd met zijn angst? In dat geval kan acute stress omslaan in chronische stress. Chronische stress herkent u aan spontane gedragsveranderingen:

• Bijten;
• Bokken onder het zadel. 

Daarnaast is deze stressvorm te herkennen aan stalondeugden:

• Weven;
• Luchtzuigen;
• Kribbebijten.

Hoe ontstaat chronische stress?

De stressreactie wordt in gang gezet door interne processen op de hypothalamus-hypofyse-bijnier as. De stressreactie zorgt ervoor dat de bijnieren het hormoon cortisol aanmaken. Het corticosteroïd cortisol helpt het paard direct te reageren op stress. Door de verhoogde cortisolspiegel wordt het immuunsysteem tijdelijk onderdrukt. Hierdoor heeft het lichaam meer energie beschikbaar om de vlucht- of vechtreactie in te zetten. Blijft de productie van cortisol over langere tijd hoog? Dan kan het er helaas ook voor zorgen dat het immuunsysteem uit balans raakt. Het immuunsysteem kan dan niet meer juist reageren op stressoren zoals o.a. ontstekingen, waardoor dit verzwakt. Dit maakt het lichaam van uw paard vatbaarder voor ziektes en ontstekingen. Daarnaast kan aanhoudende stress zowel de darmflora als ook de stofwisseling verstoren. 

Stressreacties onder controle

Het is belangrijk om stress tijdig te signaleren en te herkennen, zodat u de dagindeling van uw paard zo optimaal mogelijk kan inrichten. Indien een paard langdurig te maken heeft met stress verstoort het zijn immuunsysteem. Door dit ongestoord te laten gebeuren vermindert de glucoseregulatie, wat leidt tot spierverlies en het uit balans raken van de elektrolyten verhouding. Voor de gezondheid en prestaties van uw sportpaard is het daarom belangrijk om stressfactoren te vermijden.

1. Om te zorgen dat uw paard zo min mogelijk stress en ongemak ervaart, is het belangrijk om goed te kijken naar het stal- en trainingsmanagement. Veel paarden hebben behoefte aan een vaste routine, bewegingsvrijheid, sociaal contact en een uitgebalanceerd dieet. Voldoende ruwvoer gedurende de dag is erg belangrijk voor het op gang houden van de spijsvertering en het aanmaken van speeksel. Speeksel neutraliseert de pH-waarde waardoor de kans op maagzweren afneemt. Het voerschema kan worden aangevuld met krachtvoer en supplementen.  

2. Angstige paarden kunt u daarnaast (tijdelijk) ondersteunen met verschillende soorten supplementen. Adaptogenen, zoals kruiden en planten, kunnen het paard helpen om te gaan met stress. Ze hebben een balancerende werking op de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as. Afhankelijk van de behoefte van het paard, hebben adaptogenen het vermogen om het natuurlijke balancerende effect van de HPA-as te ondersteunen. Ze hebben daardoor een indirect effect op de reactie die het lichaam afgeeft op stressoren. 

3. Door chronische stress kan de kans op spierbevangenheid, ook wel tying up of maandagziekte genoemd, toenemen. Het ondersteunen van de spieren is van belang, daarbij kunt u denken aan de mineralen calcium (nodig voor het aanspannen aan van de spieren) en magnesium (verantwoordelijk voor spierontspanning). Deze twee mineralen dienen goed op elkaar afgestemd te zijn om het paard optimale prestaties te laten leveren. Zodra hier een disbalans is, belemmert het uw paard en kan daarmee een stressreactie uitlokken. 

4. Naast een ontspannen paard wil u ook optimale prestaties behalen. Met een aanvulling van het essentiële aminozuur L-tryptofaan en de vitamines B6 en B9 helpt u uw paard spanning sneller los te laten en een innerlijke rust te bereiken. Zodat uw paard in optimale ontspannenheid een fijne aanleuning en aanspanning van zijn spieren kan geven tijdens trainingen of wedstrijden. Dit kan door het aanbieden van een voedingssupplement.

Wilt u meer weten over de manieren waarop u stress kunt verminderen bij uw paard? Lees er alles over dit artikel. Voor informatie over onder andere de spijsvertering, spieropbouw of algehele gezondheid van uw paard kan u een van onze andere artikelen raadplegen.

Wilt u op de hoogte blijven van de laatste weetjes rondom sportpaarden en de paardensport? Kijk dan op ons Instagram en Facebook kanaal en abonneer u om niets te missen.